''Innovatie is een lerend proces''

“Ook vandaag hoor je veel succesverhalen. Mensen denken vaak dat het uiteindelijke concept hetzelfde is als het oorspronkelijke idee. En dan is het altijd net of bij het begin al duidelijk was dat het een groot succes zou worden. Maar dat is gewoon bullshit. Innovatie is een lerend proces. Van zoeken, vallen & opstaan, uitproberen & aanpassen.” Janne Vereijken – eigenaar van Spring Company en een van de sprekers – had tijdens INSPIRE 2018 een duidelijke boodschap voor haar toehoorders. Innovatie is geen black box, iedereen kan het en zou het ook moeten doen, maar het kost tijd en fouten maken is noodzakelijk.

Als bedrijfskundestudent was Janne gepassioneerd bezig met muziek maken en met name het creatieproces fascineerde haar. Hoe kom je van niets tot iets? Wat zit daar tussen, wat gebeurt daar? Ze ontdekte dat het creatieproces niet alleen zichtbaar is in muziek en kunst, maar ook bij bedrijven en organisaties. Alleen heet het daar ‘innovatie’. “Te vaak zien mensen innovatie als een black box, een of ander mystiek talent dat je hebt of niet. Ik heb geleerd dat er technieken, vaardigheden en modellen zijn die jou – op organisatie- én persoonlijk niveau – beter kunnen maken in innovatie.” Die kennis deelt Janne dagelijks met haar klanten: tal van grote en kleine bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties die haar inschakelen bij innovatie- en strategievraagstukken. Zij helpt ze om nieuwe producten, diensten, oplossingen en/of businessmodellen te ontwikkelen en te implementeren, óf om het innovatieve vermogen van de organisatie zelf te vergroten.

Ideeën laten rijpen De term ‘innovatie’ is eigenlijk een goeie kanshebber voor hét hype-woord van het jaar. Tenminste, als je nagaat hoe vaak je het woord tegenkomt als loze aanbeveling voor van alles en nog wat. Janne Vereijken maakt daar korte metten mee: “Innovatie is nooit een doel, altijd een middel. Om deze wereld een stukje slimmer, duurzamer en waardevoller te maken. Het gaat er dus altijd om wat je ermee bereikt.”

Veel mensen komen onder hoge druk op de beste ideeën voor innovatie. Dat betekent niet dat er een lineair verband is tussen urgentie en ideeënvorming, het is dus niet zo dat je ideeën beter worden als de druk alsmaar wordt opgevoerd. Sterker nog, als de druk te hoog is, worden mensen gestrest en lukt het vaak helemaal niet meer om op een goed idee te komen. Een ander gegeven is dat ideeën beter worden naarmate je meer tijd krijgt om ermee te spelen. Ze te laten sudderen, als het ware. “Ideeën moeten kunnen rijpen, maar vaak nemen we daar de tijd niet voor. We willen te snel en daar worden onze ideeën niet altijd beter van.”

Moonshot thinking Hoe kunnen we groeien, veranderen, beter worden, zelf innovatiever worden, een probleem oplossen? Dat soort vragen vormen allemaal kansen, ofwel concrete aanleidingen voor innovatie. Vaak begint dat dan met één goed idee, maar innovatie is veel meer dan een goed idee, benadrukt Janne. “Echte radicale innovatie doe je ook nooit alleen, daar heb je de input en denkkracht van anderen bij nodig. Zoals een team met mensen die werken in verschillende disciplines; uiteraard productontwikkeling maar ook ICT en marketing en soms kun je zelfs de input van filosofen en ethici goed gebruiken.”

Tijdens haar presentatie ging Janne nader in op deze aanleiding voor innovatie: moonshot thinking. De term is afkomstig uit de jaren ’60, toen president Kennedy de Amerikaanse ambitie verwoordde om binnen 10 jaar een man op de man te hebben. “Dat hele hoge ambitieniveau zorgde ervoor dat er veel energie en creativiteit vrijkwam, bij wetenschappers én bedrijven, om dat voor elkaar te krijgen. Dat soort denken helpt, daar kun je echt mee spelen. Realiseer je dat als je vraagt om ‘2% groei’, dan komen mensen ook met ideeën die leiden tot 2%. Als je zegt ‘we willen 10x zo groot worden’, dan weet je dat dat niet gaat lukken binnen je bestaande businessmodel. Doelen stellen is dus heel bepalend.”

Fail smart Ook al nemen ze de term ‘innovatie’ veelvuldig in de mond, toch zijn de meeste organisaties helemaal niet happig op verandering. Verandering is eng, je weet niet wat het je oplevert, je moet er tijd en geld in investeren en de uitkomst is hoogst onzeker. Valt het tegen dan ben je in elk geval je geld kwijt en in het slechtste geval levert het je reputatieschade op. ​ Allemaal waar, zegt Janne Vereijken, maar als je wilt innoveren móet je experimenteren en fouten maken. “Je kunt wel proberen dat zo efficiënt mogelijk te doen, zodat de schade beperkt blijft. Ik noem dat ‘fail smart’, slim falen.” Dat kun je doen door zo vroeg mogelijk de onzekerheden te elimineren, op drie manieren. Eén: breng de klantbehoefte in kaart, zodat je niet iets gaat ontwikkelen waar je klanten niet op zitten te wachten. Twee: rapid prototyping, maak een hele simpele versie van een product of idee, test daarmee bepaalde aannames om erachter te komen of het werkt. Drie: experimenteer in real life en op kleine schaal, zodat je zoveel mogelijk feedback krijgt en (kleine) fouten kunt aanpassen vóór je het groots gaat lanceren.

Denken als een startup Enkele weken na INSPIRE sprak De Eventmanager nogmaals met Janne Vereijken, onder meer over haar fail smart methode. “Die is geënt op de manier waarop startups denken en opereren. Werken met veel kleine tussenstapjes maakt het innoveren ook veiliger, beslissingen nemen wordt makkelijker. Als je weet wat je klant wil en je hebt dat getest met prototypes en later in experimenten, dan is de uiteindelijke ‘go-no go’ beslissing veel makkelijker te nemen.”

Voor Janne was het de eerste keer dat zij als spreker optrad bij INSPIRE. Wat vond zij zelf het belangrijkste dat mensen zouden meenemen uit haar bijdrage? “Dat innovatie gewoon mogelijk is. Mensen zien het als een black box, iets wat je kunt of niet. Maar net als bij taal en wiskunde heeft de één er misschien iets meer aanleg voor dan de ander, maar je kunt er wel degelijk allemaal beter in worden, daar zijn methodes voor. Daarvan heb ik op INSPIRE eentje laten zien, een methode waarmee iedereen iets kan doen, voor zichzelf én voor zijn/haar organisatie. Sommige sprekers maken mensen vooral bang met verhalen over innovatie en trends en ontwikkelingen die ze boven het hoofd hangen. Ik geef mensen juist de handvatten om daar zelf mee aan de slag te gaan.”